Translations:آژیر/7/en
کریم کشاورز- از اعضای حزب کمونیست و حزب توده ایرن- و فریدون ابراهیمی -دانش آموخته رشته حقوق از دانشگاه تهران و از خانواده ای با باورهای چپی و طرفدار کمونیسم- از همکاران نزدیک پیشه وری بودند. ک. کشاورز به زبان روسی مسلط بود و اکثر داستانهای نویسندگان روسی را ترجمه و در آژیر چاپ میکرد.[3] نویسنده‌ها و روزنامه‌نگاران مطرحی هم در آژیر مطلب مینوشتند. مثال٬ کریم پور شیرازی - کسی که در جریان ملی شدن صنعت نفت، روزنامه «شورش» را منتشر کرد و توسط مخالفان مصدق، کشته شد- نخستین مطالبش را در روزنامه آژیر منتشر کرد.[4] اگر از نویسندگان متفرقه ـ که پر تعداد هم نبودند ـ بگذریم، تمام مطالب و مقاله‌های آژیر را این دو نفر مینوشتند و ترجمه می‌کردند و حتی غلط‌گیری نهایی روزنامه را نیز انجام می‌دادند.[5]
مطالب روزنامه
پیشه‌وری روزنامه آژیر را به این ترتیب معرفی میکرد:
«آژیر یک روزنامة مستقل ملّی است [که] «به هیچ یک از دسته‌بندی‌ها بستگی ندارد [...و ] ارگان هیچ تشکیلاتی نیست». [ما] «فقط برای حفظ منافع ستمدیدگان و روشنفکران قلم به دست گرفته‌ایم» و هدف ما از روزنامه‌نگاری «فقط مصالح عمومی و منافع مملکت است». این روزنامه «با تمام توانایی علیه ارتجاع و زور و جبر و تعدی مبارزه کرده، می‌خواهد ملت ایران را در مبارزه شدیدی که بر ضد دشمنان استقلال و آزادی خود در پیش گرفته است، مساعدت و یاری کند.»[6]
پیشه وری با تحلیل اوضاع سیاسی ایران و آذربایجان با زبان گزنده ای به نقد شرایط می پرداخت و از حقوق زحمتکشان به ویژه کارگران آذربایجانی که برای لقمه نانی به حاشیه تهران (یافت آباد، تورک آباد، نازی آباد و… ) مهاجرت کرده بودند می پرداخت. در آغاز سال دوم انتشار آژیر-۲ خرداد ۱۳۲۳-، پیشه‌وری در توضیح کارنامه یک ساله این روزنامه به مسائل و مشکلاتی که بر سر راه آژیر قرار داشت و همچنین، به اصول اخلاقی و سیاسی روزنامه‌نگاری خود پرداخت:
«ما در ظرف این یک سال کوشش کردیم حد اعلای فایده ممکن را با وسایل ناچیز خود به خوانندگان برسانیم. آری، وسایل ما حقیر بود. پول نداشتیم. کاغذ نداشتیم. با ما مخالفت میشد. مبارزه میشد. دسته کوچک آژیر و روزنامه ما به نظر بعضی‌ها عیب بزرگی داشت؛ ما می‌خواستیم مستقل بمانیم، قائم بالذات باشیم؛ با هر که دوستیم به جای خود، به هر که تمایل داریم به جای خود، ولی می‌خواستیم حقوق مساوی داشته باشیم. برابر باشیم. به پای خود بایستیم. بالاتر از آن، این را نه تنها برای خود بلکه برای کشور و ملت خود نیز می‌خواستیم و می‌خواهیم. این چیزها به مذاق کوته‌نظران خوش نمی‌آید، ... نیاید. ما راه خود را رفته و می‌رویم. از ما خرده‌گیری کردند. به زبان بی‌زبانی روش ما را تنقید می‌کردند ولی آخر، سرِ حرف ما آمدند. اگر عزت نفس، استقلال رأی، عقیده مشخص نداشته باشیم، قائم بالذات نباشیم هیچ چیز نداریم، هیچ چیز نیستیم. به اتکای این اصل بود که ما فقر و استقلال را ترجیح داده و می‌دهیم. قدری به خودمان فشار وارد می‌آوریم، کمی بیشتر کار می‌کنیم، در اداره روزنامه با میز شکسته و در زندگی با قوت لایموت و در صحایف روزنامه با قطع کوچک و حروف ریز و بعضی نواقص دیگر می‌سازیم؛ در عوض، کلام حق را چنان که باید و شاید نشر می‌دهیم و عقیده خود را می‌گوئیم.»[7]
ابولحسن عمیدی نوری سردبیر روزنامه داد که دوستی دیرینه با پیشه وری دارد می نویسد: «او از توانایی روح بانشاط خود روزنامه آژیر را می چرخاند و حساب دخل و خرج روزنامه اش را اداره می کرد و یک کمی حتی به چاپخانه هم مدیون بود وقتی کسری در درآمد مشروع روزنامه اش هم پیدا میشد با یکی دو نمایش که هواخواهانش بلیط های آن را می خریدند٬ جبران می کرد».[8]
مجید تفرشی، پژوهشگر ساکن لندن که نسخه‌های روزنامه آژیر را مرور کرده معتقد است که یکی از جنبه‌های مهم مشی روزنامه پیشه‌وری، تاکید آن بر منافع ملی ایرانیان است: «در روزنامه آژیر، اگر چه به مطالبات و مشکلات قومی آذربایجان هم توجه میشد، ولی بیش از ۸۰ درصد محتوای این روزنامه، بر منافع ملی ایران و مشکلات ملی ایران متمرکز است و حرفی از جداسری درش دیده نمیشود. کاملا بر اساس مصالح ملت ایران بود.»[9]
دیدگاه روزنامه
حسین ابوترابیان می نویسد که روزنامه آژیر ارگان گروه «کاوه» بود٬[10] ولی از آنجاییکه اطلاعات اندکی در مورد این گروه سیاسی که فعالیتهای مخفی داشت در دسترس است٬ نمی شود این را تایید یا رد کرد. آژیر در طی سال نخست انتشار به حزب توده ایران سمپاتی پیدا کرد و جز نخستین نشریاتی بود که به مطبوعات «جبهه آزادی» پیوست.
